კონფრონტაცია ოთხ საფეხურად

ურთიერთობაში კომუნიკაცია რომ მნიშვნელოვანია, კარგად ვიცით. როდესაც რაიმე არ მოგწონს, უნდა თქვა – ყველაფერი “გადაყლაპული,” “გატარებული,” “დაკიდებული,” საბოლოოდ მაინც ამოტივდივდება და თავს იჩენს უკვე დამახინჯებულად და გაუარესებულად.

საქმე იმაშია, რომ სამწუხაროდ არავის სიამოვნებს შენიშვნას რომ აძლევენ და საქციელის შეცვლისკენ მოუწოდებენ. ამ დროს ხშირად ირთვება თავდაცვის მექანიზმები, როგორიც არის „გაზლაითინგი“ (როდესაც მანიპულაციით გაჯერებენ, რომ შენი რეალობა მცდარია) უარყოფა, პროექცია, იგნორი და მრავალი სხვა. თუ თქვენს ურთიერთობაში ხშირად აწყდებით მსგავს სიტუაციებს, როდესაც მეორე ადამიანს უბრალოდ ვერ აგებინებთ რომ რაიმე არ მოგწონთ, საქციელის შეცვლაზე ხომ ლაპარაკიც ზედმეტია, მაშინ ეს პოსტი დაგეხმარებათ.

თავდაპირველად, ორივემ უნდა გაარკვიოთ ერთმანეთთან შემდეგი საკითხები:

• როგორ იტან კრიტიკას, შენიშვნას?
• რა თავდაცვის მექანიზმები გერთვება?
• რა არის შენი გამომწვევები (triggers)? ეს შეიძლება იყოს კონკრეტული ფრაზები, სიტყვები ან თუნდაც ჟესტიკულაცია
• შენ თვითონ როგორ აკრიტიკებ სხვას?
• შენი შენიშვნის ფორმა აგრესიულია თუ ლმობიერი?
• შენიშვნის დროს ტოვებ სივრცეს იმისთვის, რომ მეორე ადამიანმა უარჰყოს შენი შენიშვნა?
• საქციელის ცვლილებას რომ სთავაზობ, ტოვებ სივრცეს კომპრომისისთვის, თუ მხოლოდ შენი მხარე უნდა იყოს დაკმაყოფილებული?

სასურველია, ეს ყველაფერი დამოუკიდებლად გაარჩიოთ და შემდეგ ერთად განიხილოთ. ეს განხილვა დაგეგმეთ მაშინ, როდესაც მშვიდად იქნებით და არაფერი უარყოფითი არ გექნებათ სათქმელი. მნიშნველოვანია, რომ ხშირად ისაუბროთ კონფლიქტის მეთოდებზე, როდესაც არ განიხილავთ არც ერთ კონკრეტულ კონფლიქტს.

ამ ყველაფრის შემდეგ, შეგიძლიათ გაარჩიოთ კონფრონტაციის ეს ოთხ-საფეხურიანი მეთოდი. არ არის აუცილებელი, ზუსტად ასე გააკეთოთ, შეგიძლიათ მოარგოთ თქვენს ინდივიდუალურ სტილს.

პირველ რიგში, როდესაც ვინმესთან რაიმე სერიოზულზე გსურთ საუბარი, მოსინჯეთ ნიადაგი. შეიძლება იმ დროს იმ ადამიანს სულ სხვა პრობლემა აქვს, სულ სხვაგან აქვს გონება, ან უბრალოდ, ძალიან აღრენილია და ვერ მოგისმენთ მშვიდად.

კვლევებმა აჩვენა, რომ უკეთ იღებ შენიშვნას როდესაც ნაჭამი ხარ, გამოძინებული და ხელში თბილი სასმელი გიჭირავს. თუ შენი გაგჭირვებია ისედაც (და თან გცივა), სხვის შენიშვნას ნაკლებ მიიღებ. დაიწყეთ დაახლოებით ასე:

“მსურს გითხრა რაღაც, რაც არ მომწონს. გაქვს ამისთვის სივრცე და ენერგია?” ან “საუბარი მსურს შენთან, შეიძლება უარყოფითი იყოს შენთვის და ემოციურად დატვირთული, როდის შეგიძლია რომ მომისმინო?”

1. ფაქტები
დაიწყე ფაქტებით, მხოლოდ ფაქტებით, ობიექტურად. თითქოს სასამართლოში ხარ. არ გამოიყენო ემოციები, მოერიდე ზედსართავ სახელებს, იყავი ზუსტი. მაგალითად:

“ეს ასე მოხდა. მე ეს დავინახე. შენ ეს გააკეთე. ეს მითხარი. მე ეს გიპასუხე. ეს წაიღე. ის მოიტანე.”

აქ გაჩერდი და დააზუსტე – “მართალია? რამე ხომ არ შემეშალა? რამეს ხომ არ დაამატებდი?” აქ ნაგულისხმებია, რომ ადამიანი ადეკვატურია და უაზროდ არ დაგიწყებთ კამათს ფაქტებზე. (ფაქტების დამახინჯება არის გაზლაითინგის ერთ-ერთი ნიშანი)

2. შენი აღქმა
აქ მოყევი შენ როგორ აღიქვი. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია!! შენ გაქვს უფლება აღიქვა სიტუაცია შენებურად. რა თქმა უნდა, აქაც ნაგულისხმებია ადამიანის რაციონალური აზროვნება. პარტნიორმა თუ ბოლო ნაჭერი ნამცხვარი შეჭამა და შენ აღიქვი ეს როგორც ღალატი და ურთიერთობის დასასრულის ნიშანი, მანდ რა თქმა უნდა პრობლემა შენს აღქმაშია. ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ ამ კონფრონტაციის მოსამზადებლად გამონახოთ დრო, დასხდეთ და გააანალიზოთ – რამდენად რაციონალურად უდგებით საკითხს. რამდენად სწორედ აღიქვამთ მოვლენებს და ა.შ.

“მე ეს ფაქტი ——– აღვიქვი როგორც —–” ან “ჩემთვის ეს ფაქტი —– ნიშნავს ——-” ან “ჩემთვის ———– დაფიქსირდა როგორც ———-“

3. გრძნობები
აქ ისაუბრეთ თქვენს გრძნობებზე. დაიმახსოვრეთ, გრძნობა არ არის ფაქტი. აგრეთვე გრძნობა არ არის არც ცუდი, და არც კარგი. გრძნობის ქონა არ არის ცუდი, გრძნობის საფუძველზე როგორ მოიქცევით, აი, ეგ ქმედება შეიძლება იყოს ძალიან ცუდი. მაგალითად, ბრაზი არის გრძნობა და არაფერი ამაში ცუდი არ არის. ბრაზის გამო ვიღაცას რომ დაარტყამ – ეგ არის ცუდი რეაქცია სავსებით ნორმალურ გრძნობაზე.

კონფრონტაციის ამ პუნქტში განიხილეთ თქვენი გრძნობები – თქვენ გაქვთ უფლება იგრძნოთ ნებისმიერი განცდა! არ მისცეთ არავის უფლება გითხრათ “ეს რანაირად იგრძენი, ამას რატომ გრძნობ? ეგ გრძნობა არასწორია”- აღქმა შეიძლება არასწორი იყოს. (თქვენ მაინც გაქვთ უფლება აღიქვათ სიტუაცია ისე, როგორც აღიქვამთ, მაგრამ შეიძლება ცდებოდეთ სიტუაციის შეფასებაში) გრძნობა არასწორი არ არის.

“რადგან მე აღვიქვი ——–, შესაბამისად ვიგრძენი ———-.” ან “ამ ყველაფრის გამო მე ვგრძნობ ——-.”

4. საქციელის ცვლილება.

აქ დაუბრუნდით ფაქტებს. კონკრეტულად რა ფაქტმა გამოიწვია რა აღქმა და რა არა-სასურველი გრძნობა.

ფაქტი –> აღქმა (როგორ გადათარგმნეთ ეს ფაქტი) –> არა–სასურველი გრძნობა

“მე ვისურვებდი რომ “ამის” ნაცვლად, იგივე ან მსგავს სიტუაციაში გააკეთო ——” ან “შეგიძლია “ამის” ნაცვლად გააკეთო ——–?”

რომ დაასრულებთ კონფრონტაციას, ჰკითხეთ მისი აზრი:

„რას ფიქრობ ამ ყველაფერზე?“ <– ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. ამ ფრაზით შენ ტოვებ სივრცეს იმისთვის, რომ მეორე ადამიანმა გითხრას “მე ზუსტად “ასე” ვერ გავაკეთებ მაგრამ “ასე” რომ გავაკეთო მისაღებია შენთვის?“.

გაითვალისწინეთ, რომ ძალიან ფრთხილად უნდა იყოთ, როდესაც ადამიანს სთხოვთ შეცვალოს საქციელი. ადამიანს უფლება აქვს მოიქცეს ისე, როგორც უნდა. თქვენც გაქვთ უფლება ამ საქციელზე გქონდეთ თქვენი რეაქცია და ემოციები. მოერიდეთ ულტიმატუმებს, დაშინებას, მკაცრ განკარგულებებს. ეცით პატივი ადამიანის აუტონომიას და ინდივიდუალურ სტილს. კი არ მოსთხოვოთ, სთხოვეთ საქციელი შეცვალოს. ცხადია, თუ საქმე ეხება ისეთ საქციელს, რომელიც თქვენთვის აბსოლიტურად მიუღებელია, რა საკვირველია აქ შეგიძლიათ ულტიმატუმის სახეც კი მისცეთ. ეს ეხება ძირითადად ძალადობას, ცხოვრების ისეთ სტილს, რომელიც თქვენთვის კატეგორიულად მიუღებელია და მსგავს საკითხებს.

ზემოთ მოცემული ოთხ-საფეხურიანი კონფრონტაცია ყველაზე კარგად მუშაობს ადეკვატურ, რაციონალურ ადამიანებთან, რომლებთაც მეტნაკლებად კარგი კომუნიკაცია და ურთიერთობა აქვთ.

აქვე დავამატებ, თუ თქენზე ძალადობენ ან რაიმენაირ საფრთხეში ხართ, მსგავსი კონფრონტაციები შეიძლება არ იყოს თქვენთვის უსაფრთხო. ამ შემთხვევაში, ყველაზე სწორი იქნება, რაც შეიძლება მალე მოსცილდეთ მოძალადეს და მიიღოთ შესაბამისი იურიდიული ზომები, შემდგომი ძალადობის თავიდან ასაცილებლად.